تکامل طب گیاهی در ادوار ومناطق مختلف( قسمت ششم، گیاهان)
حفاری های باستان شناسان
حفاری های باستان شناسی در دره سند Indus Valley نشان میدهد که تعدادی از گیاهان نظیر فلفل، دارچین، زردچوبه و هل از چند هزار سال قبل در قاره هند شناخته شده و به کار میرفته است.
از شخصی به نام Susruta طبیب و جراح معروف هندی که در حدود ۴ قرن قبل از میلاد میزیسته نقل میشده که طبق دستور او همیشه بستر بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار میداد و همچنین اطاق جراحی قبلا با سوزاندن گیاهانی مانند خردل سفید و مقل و سایر گیاهان مشابه دود داده میشده و پس از عمل جراحی نیز طبق توصیه او برای ضد عفونی کردن زخم از ضمادی که با روغن کنجد درست میشد، استفاده میشده است.
کتاب سو سروتای هند
در کتاب سو سروتای هند به نامMushkakadigana یا گیاهان طبی، از هل، زنجبیل، فلفل سیاه، زیره، تخم خردل به عنوان گیاهان طبی برای رفع چاقی و معالجه بیماری های اختلال در وضع ادرار و یرقان و بواسیر نامبرده شده است.
و چون هل و زردچوبه که از گیاهان بومی هند است در سال های قرن هشتم قبل از میلاد در باغ های معروف Babylon یا بابل کهن کاشته میشده. بنابراین احتمال زیاد میرود که تخم این گیاهان و تکنولوژی کاشت آن ها در روزگاران کهن از هند به بابل برده شده باشد.
رونق تازه ای در مبادلات گیاهان طبی و ادویه ای
بعدها پس از حمله اسکندر به شرق که امپراتوری ایران و مصر آن زمان را نیز در بر میگرفت و توسعه سرزمین های اشغالی اسکندر در سه قرن قبل از میلاد مسیح تا ترکستان و افغانستان و پاکستان یعنی شمال غربی هندوستان و دره سند، بازار مبادلات گیاهان طبی و ادویه ای وسعت و رونق تازه ای به خود گرفت.
اسکندر پس از فتح مصر به بناي بندر اسکندریه پرداخت و این بندر مهمترین مرکز مبادلات بازرگانی بین کشورهای منطقه مدیترانه و اقیانوس هند و ارتباط بین سه قاره شد.
تولید قند در ایران
در اوایل قرن نهم پس از میلاد که قند در ایران تولید شد و به عنوان ماده غذایی به بازار آمد (از نیشکر) در درجه اول مورد استقبال وسیع دانشمندان پزشکی آن زمان برای تهیه شربتهاي دارویی گیاهان قرار گرفت و با شیرین شدن طعم داروهای گیاهی که تا آن تاریخ طعم نامطبوع از موانع بزرگ استقبال از داروهای گیاهی بود تحولی عظیم در گسترش مصرف گیاهان طبی ایجاد شد.
ازهمان تاریخ تقطیر و گرفتن عصاره گیاهان و تولید گلاب در ایران بخصوص در فارس و پس از آن کاشان و سایر مناطق رونق یافت و این تکنولوژی بتدریج به سایر مناطق دنیا برده شد.
اندیشه استفاده از گیاهان طبی از روزگاران کهن از مشرق زمین یعنی چین و هند و ایران و عربستان و ترکستان و از یونان و روم آغاز شده و دانش شناخت و کاربرد آن ها در سرتاسر دنیا به صورت دست نوشته های دانشمندان شرق مورد استفاده محافل علمی پزشکان جهان بود.
آغاز دوره رونسانس
پس از قرون وسطا و آغاز دوره رنسانس این علم در اروپا به سرعت مورد توجه قرار گرفت و با کشف قاره ای جدید مانند امریکا به آن سرزمین نیز رخنه کرد.
گیاهان پزشکی آن مناطق نیز به جرگه گیاهان دیگر مناطق دنیا وارد شد. ولی همواره تولید اصلی از مشرق زمین بود. با پیشرفت تکنولوژي تولید و مصرف داروهاي ترکیبی و شیمیایی در پزشکی طب سنتی و گیاه درمانی کم کم نقش خود را از دست داد.
ولی از اواسط قرن حاضر با توجه به اینکه داروهای با ترکیبات پیچیده شیمیایی به علت عکس العمل ها و آثار جانبی نامناسبی که در فیزیولوژی بدن انسان میگذارد و جز در موارد خاص که جانشین مؤثری ندارد.
مورد انتقاد قرار گرفته و بتدریج از نظرها افتاده است، خوشبختانه مجددا درمان با گیاهان کمکم نقش خود را در بین جوامع پیشرفته دنیا بازمی یابد.
