تکامل طب گیاهی در ادوار و مناطق مختلف

تکامل طب گیاهی

پیشینه طب گیاهی.

از صدها قرن پیش، در روزگاران کهن و از دورانی که بشر به صورت انسان امروزی در صحنه حیات و زندگی خودنمایی داشت.
و براي بقای خود مبارزه می کرد به موازات تلاش برای تهیه غذا و پوشاک، به حفظ سلامت خود نیز می اندیشید.

بنابراین اندیشه و تفکر برای تأمین سلامتی و یافتن روشهایی براي سالم زیستن و رفع ناراحتی های بدنی یا ناخوشی ها که بعدها به علم طب معروف شد. مسلما در ردیف اولین جرقه های فکر انسان بوده و تلاش براي سالم زیستن و علم طب دارای ابعادی بسیار وسیع به درازای تاریخ خلقت انسان و پهنای هزاران تحقیق و تجسس و تجربه است.

اعتقاد چینی ها و ژاپنی ها

چینی ها و ژاپنی ها معتقدند که اطلاعات طبی آنان بر پایه طب گیاهی از صدها قرن قبل وجود داشته. و مدارک تاریخی در دسترس آنها نشان میدهد که از سه هزار سال قبل از میلاد مسیح باغ ها و مزارع بزرگی برای پرورش گیاهان طبی در آن کشورها احداث می شده است.

و عقیده دارند که کتاب معروف طبی آنها که هم اکنون نیز از مدارک معتبر در چین و ژاپن میباشد؛  در ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد به وسیله امپراتور وقت تألیف شده است.

وبعد ها در سال ۱۵۷۸ میلادی آن را li shih- chen تحت عنوان pen tsao یاmedica matreia تدوین و منتشر کرد.

در pen tsao بالغ بر ۱۸۹۲ داروی منشا گیاهی و حیوانی و معدنی مورد بحث قرار گرفته و شامل ۱۸۹۲ نسخه برای معالجه بیماری ها است. وتحقیقات اطباع سنتی چینی در مبحث نبض هنوز هم از منابع تحقیقی طب محسوب می شود.

قابل ذکر است که اولین فارماکوپه به زبان انگلیسی در سال ۱۶۱۸ میلادی در لندن منتشر شده است.

مشخصات طب هند

طب گیاهی در سایر مناطق، در هندوستان و سایر کشورهاي خاور دور و یونان و مصر و ایران و کشورهاي عربی و جزیرة العرب و سپس در اروپا و سایر مناطق دنیا بتدریج انتشار یافت. یونانی ها معتقدند که طب هند قدیمی تر از طب یونان است و از مشخصات طب هند این است که معالجه با گیاهان را با اوراد و سحر و جادو توأم کرده و عملی میکرده اند و ضمن تجویز داروهاي گیاهی، اوراد و اذکار نیز براي معالجه بیماران به کار میبرده اند.

مشخصات طب یونان

در یونان اولین آثار طبی به صورت تجربیات و تحقیقات خالی از سحر و اوراد از زمان فیثاغورث دانشمند و فیلسوف معروف یونانی شروع شد و بطلمیوس اولین مدرسه پزشکی را در اسکندریه تأسیس کرد و پس از آن بقراط، فیلسوف معروف یونانی در زمانی فعالیت هاي خود را شروع کرد که طب یونان در بالاترین سطح آن زمان بود.

بقراط از اولین کسانی بود که به خلاصه کردن کتب علمی آن روز پرداخت و طب را از شعبده و اعتقاد به تأثیر ارواح و سحر جدا کرد و به این ترتیب اولین کتب علمی طب خالی از اوهام و تخیلات را بر پایه تجربیات و واقعیات عینی تدوین نمود و در دسترس بشر قرار داد.

بقراط (شیخ الاطبا)

بقراط در دوران ۳۷۷-۴۶۰ قبل از میلاد مسیح میزیسته و به پدر علم طب یا به اصطلاح شیخ الاطبا معروف و مؤلف اولین کتاب مقررات و اخلاق پزشکی است که در آن  به شاگردان و پیروانش انجام قسم مخصوص پزشکان Hippocratic oath را توصیه کرده و در نوشته هایش از خواص گیاهان طبی از جمله زعفران، دارچین، اویشن، گشنیز، نعناع، مرزنجوش به عنوان داروهاي مؤثر براي معالجه بیماريها یاد کرده است.

بقراط اولین کسی بود که روشهاي منطقی و علمی استفاده از گیاهان را براي معالجه بیماريها ذکر کرد. او بر اهمیت توجه به اینکه از چه قسمتهائی از گیاه:

گل، دانه، ریشه، پوست، برگ یا تمام گیاه باید استفاده شود، در چه فصل برداشت شود، چطور جمع آوري و به چه نحو در آفتاب یا سایه خشک گردد و تازه یا خشک مصرف شود و نکاتی از این قبیل تأکید کرده است.

پس از بقراط، جالینوس در صحنه علم طب گیاهی ظاهر شد و دوران طب گیاهی جالینوسی آغاز گردید.

Theophrastus (پدر علم گیاهشناسی)

فیلسوف و دانشمند دیگر یونانی Theophrastus است که ۲۸۷-۳۲۷ قبل از میلاد میزیسته و به پدر علم گیاهشناسی معروف است.
وي از شاگردان ارسطو و طبق آنچه که در تاریخ آمده است (تئوقر است) در جریان حمله اسکندر به قاره هند با او بوده و به نتایج مطالعات خود را در این An inquiry into plants و on odors بررسی گیاهان هند پرداخته و در دو کتاب به نام های سفر که خلاصه ای از دانش آن دوران در مورد گیاهشناسی است درج کرده است.

دانشمند معروف یونانی دیگري به نام Dioscorides که در قرن اول بعد از میلاد میزیسته از سرآمد گیاهشناسان و پزشکان عصر خود بود و کتابی تحت عنوان  De Materia Madica نوشت که در تمام دوران ۱۵ قرن اولیه پس از میلاد مسیح در  شرق و غرب دنیا مورد توجه محافل دانش و علم قرار داشت.

دست نویس اولیه این کتاب غیر مصور بود ولی ترجمه نفیسی از آن  شامل تصاویر  بسیار زیبایی از گیاهان طبی و همچنین حیوانات تحت عنوان Vienna Dioscorides در سال ۵۱۲ پس از میلاد مسیح  در اطریش تهیه و به شاهزاده انیسیا جولیانا اهدا گردید که در حال حاضر در کتابخانه ملی اطریش در وین نگهداري میشود.