تکامل طب گیاهی در ادوار و مناطق مختلف(قسمت دوم)
تکامل طب گیاهی(۲)
پیشینه طب گیاهی در ایران.
در ایران: در دوران هخامنشی طب گیاهی در ایران گسترش چشمگیري داشته و اضافه بر تجربیاتی که در کشور وجود داشته از دستیافته های یونانی نیز استفاده میشده است و حتی در آن دوران انواع طبیب ها نام های خاصی داشتند از جمله پزشک برای طب عمومی و کارد پزشک برای جراح.
طب سنتی در ایران
در دوره ساسانیان طب سنتی در ایران گسترش فراوان یافت و مدرسه معروف طبی جندی شاپور تأسیس شد و از اقدامات معروف آن دوران تشکیل کنگره پزشکی است و از حکمی معروفی که در آن کنگره شرکت کردند جبرئیل، طبیب معروف جندی شاپور و برزویه طبیب، حکیم معروف که کتب حکمای هندی را ترجمه کرده، بودند.
پس از انقراض سلسله ساسانیان در دوران خلفای عباسی مرکز طبی جندی شاپور به بغداد انتقال یافت و جنبشی براي ترجمه آثار طب یونان به زبان عربی شروع شد و شخصی به نام حنین بن اسحق عبادی به ریاست دار الترجمه که معروف است ۹۰ نفر مترجم داشته، برگزیده شد.
از اولین پزشکان معروف ایرانی
از اولین پزشکان معروف ایرانی محمد زکریای رازی است که در ۹۲۵-۸۵۰ میلادی می زیسته و در فاصله سالهای ۳۲۰-۳۱۴ هجری قمری وفات یافته است.
زکریاي رازی مؤلف دایرة المعارف پزشکی است و قریب بیش از صد جلد کتاب و رساله نظیر حاوی، منصوری، طب الملوکی و رساله آبله و سرخک و نظایر آن نوشته است و به ریاست مرکز طبی بغداد نیز برگزیده شد.
ضمن اینکه از شاگردان مکتب بقراط و جالینوس بوده ولی به مثابه یک محقق دانشمند تقلید صرف در علم را جایز ندانسته و در کتابی تحت عنوان شکوک بر جالینوس انتقاداتی بر نظریات جالینوس کرده که از نظر طبی معروف است.
کتاب حاوي کبیر رازي به نام Continens به زبان لاتین ترجمه شده است. مشهور است که رازی در آخر عمر کور شد. پس از فوت رازی تا مدتی کتاب طب معروفی منتشر نگردید.
دوران شیخ الرئیس ابو علی سینا
تا دوران شیخ الرئیس ابو علی سینا یعنی قرن پنجم هجری قمري که کتاب های متعددی به زبان عربی و فارسی نوشته است. از جمله کتاب های قانون، قولنج و رساله نبض که رساله نبض به زبان فارسی است.
شیخ الرئیس ابو علی سینا که در فاصله ۳۶۰-۴۱۷ هجری شمسی میزیسته است، دانشمند معروف ایرانی است که در دوران حیات خود مهار دانش و تحقیقات آن زمان را در دست باکفایت خود داشته است و کتاب معروف قانون او قرن ها در محافل علمی دنیا مطرح و مطمح نظر بوده و در دانشگاه ها تدریس میشده است.
و در زمان لویی یازدهم انجمن طبی پاریس کتاب های محمد زکریای رازی و ابو علی سینا، دو دانشمند ایرانی را به لاتین ترجمه نموده و در دانشگاه پاریس تدریس میکرده است.
از قدیمترین کتاب طبی فارسی کتاب معروف الابنیه عن الحقایق الادویه تألیف ابو منصور موفق بن علی الهروی است که نسخ های از آن در کتابخانه شهر اکسفورد دولتی وین موجود است.
قدیمی ترین کتاب طب به زبان فارسی
به روایت محققان یکی دیگر از قدیمی ترین کتاب طب به زبان فارسی کتاب هدایۀ المتعلین است که نسخ هاي از آن در کتابخانه شهر اکسفورد انگلستان موجود است. سبک نوشتن این کتاب مشابه کتب فارسی قرن چهارم هجری است و مؤلف آن از شاگردان شاگرد محمد زکریای رازي بوده است.
پس از آن کتب متعدد دیگري در طب سنتی در ایران منتشر و به فارسی نوشته شده و یا به فارسی و ترکی ترجمه شده است که معروف ترین آن ها به طور خلاصه عبارت اند از:
نور العیون در کحالی، تألیف ابو روح محمد بن منصور بن ابی عبد اللّه گرگانی که در سال ۴۸۰ هجری تألیف شده است.
ذخیره خوارزمشاهی، تألیف سید اسماعیل جرجانی، در سال ۵۰۴ هجری قمری که در ده کتاب در مباحث مختلف نوشته شده است.
