گیاه گل محمدی
گیاه گل محمدی با نام علمی Rosadama&cena میباشد محبوبیت اسانس و گلاب
آن از سالیان دراز به علت خواص عرفانی و اقتصادی آن بوده است.
در میان گونههای این جنس این گونه دارای گلبرگهای معطر و حاوی مقدار نسبتاً زیادی اسانس میباشد
که به وسیله بخار و یا حلالهای فرار قابل استخراج و استحصال میباشند.
این گیاه دارای ژنوتیپ بسیار متنوعی در کشور میباشد
همچنین گلاب و اسانس از محصولات با ارزش این گیاه از ایران به بیشتر کشورهای جهان صادر میگردد.
البته کشت این گیاه در مناطق آب و هوایی مختلف تأثیر بسیار زیادی روی مواد ثانویه گل آن خواهد داشت
همانطوری که گل محمدی به عنوان یک گیاه راهبردی در زمینه حمایت از اقتصاد روستائیان اشتغالزایی جوان
(با توسعه صنایع کوچک) جایگاه خاصی را در جهان به خود اختصاص داده است تاکنون روشهای متعددی
جهت استخراج اسانس و یا گلاب مطرح شده است بنابراین باید در زمینه شناسایی ژنوتیپها و ترکیبهای مهم آنها کوشا باشیم
تاریخچه پرورش گل محمدی
زادگاه و رویشگاه آغازین گل محمدی سرزمین کهن ایران و خاورمیانه میباشد.
در آغاز سده هفدهم میلادی گل سرخ ایران به هندوستان، شمال افریقا و
ترکیه و سپس به بلغارستان برده شد و کاشت آن گسترش یافت.
در سال ۱۷۵۰ م کشور بلغارستان یک تولید کننده پایهای عطر رز در جهان گردید
همچنین گل رز پس از گذشت سالهایی نه چندان دور د رانگلستان، فرانسه و آلمان
نیز به جای گل زینتی کاشته شد ولی تا آغاز سده ۱۹م تولید عطر و گلاب در کشور فرانسه پا نگرفت.
ولی امروزه این کشورها در زمینههای تولید آن به بالاترین تولید اقتصادی دست یافتهاند ایران از دیرینهترین
کشورها برای تولید گل سرخ به شمار میرود و پیشینه آن در این زمینه به بیش از ۲۵۰۰ سال میرسد.
در گذشتههای دور گلهای سرخ رز چیده شده و در چربیهایی قرار داده شده و عطر گل رز را استخراج
و به جای دو در درمان بیماریهای گوناگون به کار میگرفتهاند ایرانیان در آن زمان نخستین بار روش تقطیر
را نوآوری نمودند و سالهای سال از آن بهرهمند گردیدند تهیه و فراهم کردن مواد خشک شده و عصارههای
به دست آمده از تقطیر گیاهان دارویی در ایران، پیش از تاخت و تاز مغولان به اوج خود رسید.
به گونهای که همه ساله مقدار فراوانی گلاب، عرق نسترن، نعناع، رازیانه و … از راه دریا وخشکی
به شمال افریقا، اروپا، چین، هندوستان ویمن فرستاده میشد.
علاوه بر این با کاربرد گیاهان دارویی، داروهای زیادی به صورت خشک و یا عصارههای تغلیظ شده تهیه و صادر میگردیدند.
سپس هنر گلابگیری در سده ۱۰م به وسیله تازیان از ایران به اروپا برده شد. نخستین کشور اروپایی که این هنر را به خدمت گرفت کشور اسپانیا بود.
کانون اصلی گل رز وگیاهان محلی ایران در گذشته
در روزگار گذشته کانون اصلی گل رز وگیاهان محلی ایران، سرزمین فارس بود. و بیشترین کارگاههای تولید گلاب در میمند و فیروزآباد برپا بوده است.
تاخت و تاز مغولان همراه با نابودی همه چیز، چرخه این صنعت را نیز دچار بازایستایی نمود. به گونهای که از آن تاریخ تا امروز،
هنوز این صنعت به رواج پیشین خود دست نیافته است. عطر گل سرخ ایران به سبب شرایط آرمانی آب و هوایی از مرغوبیت ویژه و چشمگیری برخوردار است.
تهیه عطر و عرقیات در ایران به جز در شش یا هفت زمینه هنوز به صورت دیرینه و سنتی انجام میگیرد و هیچ یک از تولید کنندگان با ویژگیهای و ساختار مواد تولید کننده آشنایی چندانی ندارند.