تکامل طب گیاهی در ادوار و مناطق مختلف(قسمت پنجم، تاریخ عطرسازی)
تاریخ و نحوه عطرسازی
تاریخ عطرسازی و آغاز آن زیاد روشن نیست.
ولی چنانچه از نام لاتین آن استنباط میشود کلمه Perfume از دو قسمت per به معنای کلی و سر تا سری و fumum به معنای دود تشکیل شده و به نظر میرسد در بادی امر از سوزاندن صمغ های معطره و چوب های رزیندار گیاهان که بصورت دود معطری پخش میشده آغاز شده است.
یعنی دود دادن با گیاهان معطره و معتقد بودند که بوهای بد با شیطان و اهریمن ارتباط دارد و برای ارتباط باصفا و خلوص و خوبی باید از رایحه های خوب و دلنشین استفاده برد.
بنابراین از این زمان است که تقاضا براي خرید صمغ های معطره و گیاهان و چوب های درختان رزیندار برای استفاده در مومیایی و عطرسازی و ساختن داروها و روغن های طبی و دودزایی برای دفع حشرات گسترش یافت.
در مورد بخور که تا حد زیادی در اعصار کهن مرسوم بوده است، تحقیقات دانشمندان عصر جدید نشان میدهد که در جریان سوزاندن گیاهان بخورزا مواد ضدعفونی کننده نظیر فنل و اسید کریولیک تولید میشده که معرف روش صحیح مردم اعصار کهن است.
اطلاعات و اسناد در مورد گیاهان طبی و ادویه ای
تحقیقات مصرشناس معروف دنیا آقاي Georg Ebers دانشمند آلمانی اطلاعات و اسناد ذيقیمتی را در مورد گیاهان طبی و ادویه ای که در روزگاران کهن یعنی در دوران ۱۵۵۰ قبل از میلاد مصرف میشده در دسترس قرار میدهد.
این مطالعات که در سال ۱۸۷۴ میلادی تحت عنوان گزارش Eebrs منتشر شده است، در کاغذی به طول حدود ۲۳ متر درج شده و شامل اطلاعات وسیعی در مورد روش های جراحی طب داخلی است و از تعدادی در حدود ۸۰۰ دارو نامبرده است.
در بین این ۸۰۰ نوع دارو از تعداد زیادی گیاهان طبی که در آن زمان براي معالجه بیماريها به کار میرفته سخن رفته است، مانند بادیان، زیره، دارچین، گشنیز، رازیانه، هل، پیاز، سیر، اویشن، خردل، کنجد، شنبلیله، زعفران، خشخاش و….
این اسناد نشان میدهد که مصری ها در آن زمان از گیاهان فوق براي معالجه بیماری ها و ساختن روغن های زیبایی برای زنان و عطرسازی، ادویه غذایی، دودزایی و سرانجام برای مومیایی کردن اجساد استفاده میکرده اند.
یکی از موادي که در آن روزگاران به منزله صمغ معطر برای بخورهای خوش بو مصرف آن بسیار مرسوم بوده است Myrrh یا مرکه به مرمکی معروف است، میباشد.
مر صمغی است قهوه ای رنگ مایل به قرمز یا زرد دارای بوی خوش و طعمی تند و تلخ که هنوز هم در عصر حاضر در کلیساهای کاتولیک به عنوان ماده بخور تا حدودی مصرف میشود و محلول آن نیز به مثابه محلول شست وشوی دهان به کار میرود و ضد تشنج است.
( شرح خواص آن در یکی از جلدهاي این کتاب آمده است ) این ماده صمغی به صورت شیره غلیظ شده یا به اصطلاح انگوم درختچه ای به نام علمی Commiphora myrrha گرفته میشد.
قلمرو رویش درختچه مرکه
قلمرو رویش این درختچه تیغدار حبشه و جنوب عربستان و صحاری شرقی افریقا در انتهای جنوبی دریای سرخ مقابل بندر عدن و از آنجا به طرف جنوب تا سواحل سومالی ادامه دارد. از حوالی ۶۰۰ سال قبل از میلاد مصرف پیاز و سیر و موسیر و پیازچه با غذا در ایران مرسوم گردیده است.
اسناد تاریخی نشان میدهند که در اوایل دوران امپراتوری کوروش (۵۲۹-۵۵۹ قبل از میلاد) خرید و فروش های عمده در حد ۴۰۰۰۰۰ دسته یا خوشه سیر در ایران انجام گرفته است.
پس از فتح مصر ایرانی ها با پیاز و سیر آشنا شدند و همچنین طرز روغن گیری از گل سرخ و لاله و گشنیز و زعفران را آموختند.
در آن تاریخ روغن کنجد براي مردم طبقه متوسط خیلی گران بود زیرا مثلا قیمت یک کیلو روغن کنجد با دستمزد دو روز یک کارگر ساده برابری میکرد.
و فقط طبقات غنی از روغن کنجد به عنوان ماده غذایی و در مواردي به منزله روغن های مالیدنی طبی استفاده میکردند.
و چون اکثر مناطق ایران براي کاشت و رویش درخت زیتون به علت هوای خشک بری مناسب نبوده، روغن کنجد به عنوان تنها جانشین روغن حیوانی در پختن غذاها مصرف داشته است.
